Wspólność majątkowa
W momencie zawarcia związku małżeńskiego, o ile nie została podpisana intercyza, powstaje tzw. wspólność majątkowa. Pojęcie to oznacza, że wszelkiego rodzaju dobra materialne nabyte lub zgromadzone po ślubie, takie jak: zarobki małżonków, oszczędności, nabywane ruchomości i nieruchomości oraz wszystkie inne dochody stają się własnością obojga małżonków. Prawo ich własności przysługuje obojgu małżonkom jednocześnie.
Oczywiście wspólność majątkowa nie będzie dotyczyć dóbr nabytych przed ślubem. Wspólnością majątkową nie zostaną objęte również spadki, darowizny, odszkodowania za utratę zdrowia lub z tytułu zadośćuczynienia za wyrządzoną krzywdę. Do majątku osobistego włącza się również prawa autorskie i pokrewne, dobra uzyskane jako nagroda za osobiste osiągnięcia, przedmioty nabyte w zamian za składniki majątku osobistego oraz przedmioty użytku osobistego.
Podział majątku małżeńskiego
Przez cały okres trwania małżeństwa, poza pewnymi wyjątkami, małżonkowie w świetle prawa dorabiają się wspólnie, gromadząc wspólny majątek. Taki stan rzeczy trwa do czasu ustania małżeństwa. Jeżeli dochodzi do tego na skutek rozwodu, koniecznym staje się podzielenie zgromadzonego majątku. W świetle prawa z chwilą orzeczenia rozwodu ustaje również wspólność majątkowa, od tego czasu małżonkowie gromadzą swój osobisty majątek. Wspólne pozostaje jednak to, co zostało zgromadzone podczas małżeństwa. Na ogół konieczne staje się więc podzielenie tego, co zostało zgromadzone. Oczywiście podział majątku wspólnego nie jest obligatoryjny. Wiele zależy od stosunków byłych małżonków i określonej sytuacji.
Jak podzielić majątek?
Podział majątku małżeńskiego może nastąpić na kilka sposobów. Jeżeli w skład majątku nie wchodziła nieruchomość, a między stronami nie ma konfliktu, podziału można dokonać na podstawie umowy ustnej lub pisemnej. Większego sformalizowania wymaga podział majątku, w którego skład wchodziła nieruchomość. Podział takich składników majątkowych wymaga wizyty u notariusza i sporządzenia aktu notarialnego. Zgodnego podziału można dokonać również w sądzie.
Sprawa komplikuje się w przypadku konfliktu między stronami. Do dokonania podziału w takiej sytuacji zwykle potrzebne jest postępowanie przeprowadzone przed sądem. Wniosek o jego przeprowadzenie może złożyć jedna ze stron, nawet bez zgody drugiej.
Dokonanie podziału majątku małżeńskiego nie jest obarczone żadnym terminem, można go dokonać nawet wiele lat po rozwodzie. Oczywiście podział majątku za porozumieniem stron jest najkorzystniejszy. Przede wszystkim jest to związane z niższą opłatą sądową i niższymi kosztami. W przypadku konfliktu trzeba wziąć pod uwagę m.in. wynagrodzenie biegłego, wynagrodzenie adwokata, koszty ewentualnej mediacji itd.
Sposób podziału majątku małżeńskiego
O ile łatwo wyobrazić sobie podzielenie między małżonkami składników majątku takich jak samochód, mebel, oszczędności, o tyle podział nieruchomości, może być kłopotliwy. A często to właśnie dom lub mieszkanie stanowią najbardziej wartościowy składnik majątku, na którym zależy obojgu małżonkom. Jeżeli małżonkowie nie są w stanie dojść do porozumienia, o sposobie podziału zdecyduje sąd. Może dokonać tego na trzy sposoby. Pierwszy przyznać nieruchomość jednemu z małżonków z obowiązkiem spłaty drugiego małżonka, fizycznie podzielić nieruchomość pomiędzy małżonków, np. przyznając jednemu parter, drugiemu piętro. Ostatnią możliwością jest sprzedaż nieruchomości i podział uzyskanej kwoty.
Jak podzielić dom wybudowany na działce należącej do jednego małżonka?
Trochę inaczej będzie kształtować się podział w przypadku rozliczenia nakładów. Zdarza się, że nieruchomość została wybudowana na działce należącej do jednego z małżonków, np. otrzymanej w darowiźnie od rodziców. W takiej sytuacji podział będzie niestety wyglądał zupełnie inaczej. Taka nieruchomość bez względu na to, w jakich okolicznościach została wybudowana, jest własnością właściciela działki na której stoi. Oznacza to, że przy podziale majątku nie będzie ona traktowana jako wspólna. Rozliczeniu podlegać będą nakłady, czyli pieniądze, jakie zostały włożone w jego budowę, jeżeli były to oczywiście wspólne pieniądze małżonków.
Inną możliwością w przypadku wybudowania domu na działce należące tylko do jednego małżonka jest wystąpienie z roszczeniem o przeniesienie własności gruntu zabudowanego domem. Aby mogło to nastąpić po pierwsze wartość budynku musi przewyższać wartość gruntu. Po drugie małżonek żądający przeniesienia musi pozostawać w dobrej wierze. Takie przeniesienie będzie odbywać się oczywiście za wynagrodzeniem.
