Decyzja o zakończeniu małżeństwa jest decyzją trudną, dlatego nie powinna być podejmowania pochopnie. Musisz odpowiedzieć sobie na pytanie, czy nie widzisz już możliwości ratowania małżeństwa i chcesz zakończyć je definitywnie, czy jednak mimo zupełnego rozpadu małżeństwa, w przyszłości jest szansa, że uda się naprawić relację z małżonkiem.
Rozwód może zostać orzeczony przez sąd, w przypadku jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Natomiast, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, aby sąd orzekł separację. Zasadniczą różnicą między rozwodem, a separacją jest to, że po orzeczeniu rozwodu można zawrzeć ponownie małżeństwo, z kolei po separacji nie ma takiej możliwości. Do uzyskania separacji wystarczy uznanie, że między małżonkami nastąpił zupełny, a nie jak to jest przy rozwodzie – zupełny i trwały rozkład pożycia. Co istotne, należy pamiętać, że separację można znieść, a rozwód wywołuje dalej idące skutki prawne, o czym poniżej.
Zgodnie z art. 56 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód.
Natomiast zgodnie z art. Art. 611 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd orzekł separację.
Sąd może zatem orzec rozwód jeśli zaistnieją obie tzw. przesłanki pozytywne rozwodu – rozkład pożycia musi być bowiem zarówno zupełny jak i trwały. Co to oznacza w praktyce?
- ZUPEŁNY ROZKŁAD POŻYCIA MAŁŻEŃSKIEGO
Zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, jak zostało wskazane to kodeksowa przesłanka do rozwiązania małżeństwa. Z zupełnym rozkładem pożycia małżeńskiego mamy do czynienia wówczas, gdy ustają wszystkie więzy łączące małżonków, a zatem więź duchowa, fizyczna i materialna tj.:
- więź duchowa (emocjonalna) – co oznacza ustanie wzajemnej miłości, szacunku akceptacji, zaufania do partnera,
- więź fizyczna – co oznacza ustanie współżycia fizycznego, ale również brak jakichkolwiek innych gestów fizycznych stanowiących potwierdzenie miłości, troski, czy przywiązania,
- więź gospodarcza (ekonomiczna) – ustaje w sytuacji, kiedy małżonkowie wspólnie ze sobą nie zamieszkują, nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego. Sformułowanie „więzi” oznacza współdziałanie obu stron w sposób dobrowolny. Jeśli zatem korzystanie z dochodów jednego ze współmałżonka, mieszkania, produktów spożywczych itp. jest wyrazem przymusu ekonomicznego, to nie można uznać, że pomiędzy małżonkami istnieje w dalszym ciągu więź gospodarcza.
Jak życie nie raz pokazuje, zdarza się, że pomiędzy małżonkami nie dochodzi do zerwania wszystkich powyżej wymienionych więzi, a mimo to można przyjąć, że nastąpił zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Kiedy taka sytuacja zaistnieje? Na przykład wówczas, gdy pomiędzy małżonkami co prawda ustała już więź duchowa i fizyczna, ale wciąż trwa więź gospodarcza, tj. np. małżonkowie nadal ze sobą wspólnie zamieszkują, bo z powodu sytuacji finansowej żadne z nich nie jest w stanie się wyprowadzić. Trwanie owej więzi gospodarczej może być jednak pozorne, skoro jest wyrazem nie dobrowolności a konieczności wymuszonej przez daną sytuację ekonomiczną. Pamiętaj, że każdą sytuację, Sąd będzie rozpatrywał indywidualnie.
- TRAWŁY ROZKŁAD POŻYCIA
Z trwałym rozkładem pożycia małżeńskiego mamy do czynienia wtedy, kiedy więzi, o których mowa jest wyżej, ustały na tyle dawno, że możliwe jest uznanie w danych okolicznościach sprawy, że zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego małżonkowie nie powrócą już do wspólnego pożycia. Co jednak ciekawe – nie można też mówić o żadnych ramach czasowych w odniesieniu do tej przesłanki. Nie ma zatem żadnej definicji wyjaśniającej, od którego momentu zanik więzi między małżonkami przestaje być tymczasowy. W czasie trwania rozprawy rozwodowej, zadaniem sądu jest, by na podstawie wskazanych przez małżonków przyczyn rozpadu ich związku, a także opisu ich wspólnego życia, zadecydować o tym, czy faktycznie rozkład pożycia ma znamiona trwałego oraz zupełnego. W orzecznictwie, przeważa pogląd, że rozkład pożycia powinien trwać minimum kilka miesięcy. Jednakże, każda sprawa wymaga odrębnej, indywidualnej analizy.
Sąd w toku postępowania rozwodowego oceniając trwałość rozkładu pożycia będzie przede wszystkim badał, z jakich powodów doszło do rozkładu pożycia i w jaki sposób rzutuje to na możliwość kontynuowania małżeństwa.
- SKUTKI ROZWODU A SKUTKI SEPARACJI
Skutkami rozwodu są:
- ustanie małżeństwa,
- powstanie rozdzielności majątkowej,
- wyłączenie dziedziczenia ustawowego,
- ustanie domniemania pochodzenia dziecka od męża matki,
- powstanie obowiązku alimentacyjnego względem wspólnych małoletnich dzieci, a w pewnych wypadkach również obowiązku alimentacyjnego między małżonkami.
- sąd rozstrzyga też o władzy rodzicielskiej małżonków oraz o kontaktach z dziećmi.
- rozwodu oraz jego skutków nie można „cofnąć”.
Skutki separacji są takie jak w przypadku rozwodu, jednak z wyjątkami:
- małżeństwo nie ustaje, a małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć nowego małżeństwa,
- małżonkowie obowiązani są do wzajemnej pomocy, jeżeli wymagają tego względy słuszności.
- separacja może zostać w każdej chwili zniesiona, co oznacza ustanie wszystkich skutków separacji i powrót do wcześniejszego pożycia małżeńskiego.
- orzeczona separacja ułatwia uzyskanie rozwodu.
Zarówno w przypadku rozwodu i separacji, sąd zobowiązany jest wskazać, który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. Może od tego odstąpić jedynie na zgodne żądanie stron. Rozwód co do zasady nie jest dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładowi pożycia małżeńskiego. Przy separacji takie ograniczenie nie występuje.
Co w sytuacji gdy jeden z małżonków wniesie o orzeczenie separacji a drugi rozwodu? W takiej sytuacji jeśli sąd stwierdzi istnienie warunków do udzielenia rozwodu to orzeczony zostanie rozwód, a nie separacja.
W Polsce z roku na roku coraz mniej osób wstępuje w związek małżeński. Stale przy tym rośnie również liczba rozwodów. Kiedy między małżonkami pojawia się kryzys i nie widzą oni możliwości dalszego wspólnego pożycia w głowach rodzi się pytanie co dalej – rozwód czy separacja ? Częstą pobudką decyzji o separacji jest to, że strony chcą dać sobie czas, bo wierzą, że jeszcze uda im się być razem. Z jakich jeszcze powodów pary wybierają separację, nie rozwód? Na przykład ze względu na światopogląd związany z religią – w Polsce przede wszystkim katolicką. Na separację często decydują się małżeństwa, gdzie jedna strona chce się rozstać, a druga nie jest tego pewna. W momencie wyboru: rozwód czy separacja? – rzeczywiście w dużej mierze chodzi o to, czy decyzja o rozstaniu jest definitywna, czy też nie.
Jeśli obie strony są pewne, że nie chcą już być małżeństwem, to właściwszą decyzją – nie tylko z punktu widzenia zarówno prawa, ale i psychiki – jest rozwód, oczywiście pod warunkiem, że jest to zgodne z wartościami i światopoglądem, jakimi ludzie się kierują.
Separacje należy rozważy, gdy małżonkowie chcą dać sobie czas, bo wierzą, że jeszcze uda im się być razem. Niestety, bywa i tak, że w związku dzieje się tak źle, że lepiej się rozstać (choć na chwilę), niż dalej się męczyć.
Podsumowując, separacja daje jeszcze szansę na uratowanie małżeństwa, natomiast rozwód kończy je definitywnie.
Autor: adw. Magdalena Kapłon-Pilipczuk
