1. Czym jest opieka naprzemienna nad dzieckiem.
Opieka naprzemienna polega na sprawowaniu pieczy nad dzieckiem przez rodziców w taki sposób, że małoletni przebywa u każdego z rodziców przez jakiś okres. Dokładniej rzecz ujmując dziecko mieszka z jednym rodzicem np. przez dwa tygodnie, a następnie przez kolejne dwa tygodnie mieszka z drugim rodzicem. Ważne jest to, że okresy kiedy dziecko mieszka u rodzica nie muszą być rozłożone po połowie. Dopuszcza się ustalenie opieki naprzemiennej w taki sposób, że dziecko przebywa u rodzica trzy tygodnie, a następnie tydzień u drugiego rodzica. Ustalenie długości tych okresów zależy od rodziców bądź decyzji sądu.
2. Czy przepisy regulują opiekę naprzemienną.
Zasadniczo nie. W kodeksie rodzinnym i opiekuńczym nie ma wprost opisanej instytucji opieki naprzemiennej, na podstawie której rodzice mogli by się opierać wnosząc sprawę do sądu. Można powiedzieć, że instytucja ta wywodzi się z praktyki, a przepisy w dalszym ciągu nie dogoniły rzeczywistości. W innych aktach prawnych, co prawda znajdują się wzmianki o opiece naprzemiennej, jednakże ciągle ustawodawca nie uregulował tej kwestii w sposób jasny i przejrzysty.
3. W jaki sposób ustalić opiekę naprzemienną.
Pierwszym sposobem ustalenia opieki naprzemiennej nad dzieckiem jest porozumienie się rodziców. Jeżeli rodzice dziecka żyją w zgodnych relacjach mogą między sobą ustalić zakres i sposób wykonywania opieki naprzemiennej. Dobrym rozwiązaniem w takim przypadku będzie spisanie porozumienia, w którym zostaną zawarte podstawowe kwestie dotyczące opieki. Pozwoli to uniknąć ewentualnych sporów.
Drugim sposobem ustalenia opieki naprzemiennej nad dzieckiem jest wniesienie sprawy do sądu, który rozstrzygnie tą kwestię. Sąd przy ustalaniu dopuszczalności opieki naprzemiennej będzie przede wszystkim kierował się dobrem dziecka. Istotne jest również to w jakiej odległości rodzice mieszkają od siebie- czym bliżej tym większe szanse uzyskania opieki naprzemiennej. Nie bez znaczenia jest też kwestia przedszkola/szkoły dziecka tj. jego położenia w stosunku do miejsca zamieszkania rodziców. Sąd będzie zwracał uwagę na to czy rodzice są w stanie zapewnić dla dziecka dojazdy do szkoły bądź czy posiadają odpowiednie warunki mieszkaniowe. Wysoce prawdopodobne, że sąd przed podjęciem decyzji zasięgnie opinii OZSS (Opiniodawczy Zespół Specjalistów Sądowych). Polega to na skierowaniu rodziców i dziecka właśnie do OZSS gdzie specjaliści sprawdzą m.in. wzajemne relacje w rodzinie, kompetencje wychowawcze rodziców i wskażą czy są podstawy do ustalenia opieki naprzemiennej. Taka opinia jest bardzo istotna i ma znaczenie dla rozstrzygnięcia, które wyda sąd.
4. Opieka naprzemienna, a władza rodzicielska.
Żeby sąd mógł ustalić dla stron opiekę naprzemienną konieczne jest, aby rodzice posiadali pełną władzę rodzicielską w stosunku do dziecka.
Przepisy przewidują, że rodzic może być pozbawiony władzy rodzicielskiej, może mieć ją ograniczoną albo mieć pełną władzę rodzicielską. Tylko w trzecim wypadku dopuszczalna jest opieka naprzemienna.
5. Prawa rodziców w przypadku ustalenia opieki naprzemiennej.
Jeżeli rodzice ustalą bądź sądownie uzyskają opiekę naprzemienną ich prawa są równe. Jeżeli dziecko przebywa u danego rodzica to w tym czasie on sprawuje nad nim pieczę. Istotne jest to, że nie wyłącza to uprawnień drugiego rodzica, który ma np. prawo do kontaktu z dzieckiem w tym czasie. Jeżeli wystąpi jakieś zdarzenie losowe np. wypadek dziecka i będzie konieczne podjęcie leczenia, to wtedy rodzice także wspólnie podejmują decyzję. Nie należy rozumieć opieki naprzemiennej w ten sposób, że rodzic u którego dziecko akurat nie przebywa jest wyłączony na ten czas z jego życia.
6. Opieka naprzemienna, a świadczenie 500+.
Świadczenie 500 plus przysługuje dla rodzica z którym dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na jego utrzymaniu. W przypadku gdy rodzice mają ustaloną opiekę naprzemienną, świadczenie 500 plus ustala się dla każdego z nich i powinno ono zostać podzielone na pół. Rodzice mogą w tej kwestii zawrzeć porozumienie i dokonać innego podziału tego świadczenia.
7. Opieka naprzemienna, a alimenty.
Ustanowienie opieki naprzemiennej wiąże się z tym, że każdy z rodziców ponosi koszty utrzymania dziecka w czasie gdy ono u niego przebywa. W związku z tym zachodzi możliwość nie zasądzania alimentów między rodzicami. Wtedy też każdy z rodziców jest zobowiązany do utrzymywania dziecka w swoim zakresie. Natomiast jeżeli sytuacja finansowa rodziców jest różna bądź opieka będzie ustalona w inny sposób niż po połowie, jak najbardziej można dochodzić ustalenia alimentów od rodzica na dziecko.
Autor:
adwokat Błażej Żabiński
